زنبور عسل
زنبور عسل اروپایی
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	بندپایان
رده:	حشرات
زیررده:	[۱]
فرورده:	[۲]
بالاراسته:	[۳]
راسته:	[۴]
زیرراسته:
تیره:
زیرخانواده:
تبار:	Apini
سرده:	Apis کارل لینه، ۱۷۵۸
گونه‌ها
زیرسرده Micrapis: زنبور عسل کوچک, or dwarf honey bee Subgenus Megapis: , or giant honey bee Subgenus Apis: , or eastern honey bee , or western honey bee

نوعی زنبور عسل اروپایی

زنبور عسل گونه‌ای زنبور است که عسل می‌سازد. زنبور عسل این کار را با گردآوری شهد گل‌ها در کندو انجام می‌دهد.^[۵] در فارسی به زنبور عسل منگ، منج و مگس انگبین هم گفته می‌شود.^[۵] زنبورهای هر کندو یکی از سه نوع زنبور ملکه، زنبور نر و زنبور کارگر هستند.

ملکه[ویرایش]

شفیره زنبورهای نر (زنبورهای عسل) در کندو شفیره‌های سمت راست چند روز بزرگتر هستند.

ملکه معمولاً مادر تمامی زنبورهای موجود در کندو است. جنسیت آن ماده بوده و مهم‌ترین وظیفه‌اش تخم گذاری می‌باشد. ملکه از اواخر فروردین تا اواخر خرداد روزانه حدود ۱۵۰۰ تخم می‌گذارد.^[۵] ملکه‌ها و کارگرها از تخم‌های لقاح شده و نرها از تخم‌های غیر لقاح شده (هاپلودید) به وجود می‌آیند. طول بدن ملکه بسته به هر نژاد متفاوت می‌باشد. بال‌های آن کوچک بوده و خرطوم آن توانایی جمع آوری شهد گل‌ها را نداشته و در عوض دارای شکمی بزرگ‌تر از ماده‌های کارگر بوده و به طور طبیعی بیش از ۵ سال می‌تواند زنده بماند. در زنبورداری تجاری به علت کاهش تخمریزی از سال دوم زندگی به بعد، بیش از دو سال از یک ملکه استفاده نمی‌شود. ملکه عسل در زمان شفیرگی گرده نمی‌خورد و بجای آن ژله رویال مصرف می‌کند و شفیره‌ای که از گرده تغذیه شود هیچگاه به ملکه تبدیل نشده و کارگر خواهد شد. ملکه تا آخر عمر توسط ژله رویال تولیدی کارگران تغذیه می‌شود.

زنبور عسل در حال جمع آوری شهد گل

از فراورده های زنبور عسل می توان به 1-عسل 2-موم 3-بره موم 4-ژله رویال 5-گرده 6-زهر اشاره کرد

زنبور نر[ویرایش]

زنبورهای نر در کندو تنها وظیفه بارور نمودن ملکه را دارند و دارای نیش نمی‌باشند. دارای سر و بال‌های بزرگ می‌باشند. توانایی جمع‌آوری شهد و گرده را نداشته و ۲۴ روز زنده می‌مانند.

زنبور نر در حجره‌های بزرگ‌تری نسبت‌به زنبورهای کارگر پرورش می‌یابند. تخمهای بارورنشده ملکه به زنبور نر تبدیل می‌شوند.

زنبور کارگر[ویرایش]

جنسیت زنبورهای کارگر ماده بوده و بیشتر جمعیت کندو را تشکیل می‌دهند.^[۵] طول بدن آن‌ها ۹ میلیمتر می‌باشد. در یک کندوی قوی با بیش از ۱۰ قاب، حدود ۷۰ هزار زنبور کارگر وجود دارد. زنبورهای کارگر با اینکه ماده هستند توانایی بارور شدن ندارند. ولی در صورت نبودن ملکه در کندو می‌توانند تخم ریزی کنند. که در زنبورداری ماده تخم‌گذار گفته می‌شود. نیش زنبورهای ماده خاردار بوده و طول آن در حدود ۱ میلی متر می‌باشد. به خاطر وجود همین خارها پس از نیش زدن و ورود زهر به بدن موجوداتی که ساختار گوشتی دارد نیش در پوست گیر کرده و موجب جدا شدن کیسه زهر از زنبور می‌شود. و پس از چند دقیقه زنبوری که نیش زده خواهد مرد. این باور اشتباه وجود دارد که زنبور ها به صورت آگاهانه اقدام به نیش زدن میکنند و به عبارتی خود را فدا میکنند ولی زنبور ها به هیچ وجه نمی‌دانند بعد از نیش زدن کیس ی زهرشان پاره خواهد شد.

زنبور کارگر در حال حمل گرده گل به سمت کندو

زنبور عسل و باروری گل‌ها[ویرایش]

برآورد می‌شود که زنبور عسل در تهیه و تولید یک سوم غذای بشری سهیم باشد. واین بدان معنی نیست که عسل یک سوم غذای بشری است، بلکه باید گفت که زنبور عسل نقش مهمی در باروری گیاهان دارد و اگر زنبور نبود چه بسا که در بسیاری از اوقات باروری گیاهان امکان پذیر نبود. زنبور عسل وقتی بر روی گلی می‌نشیند، دانه‌های گرده را از اندام نرینه گل (پرچم) با خود برمی‌دارد و هنگامی که به سوی گل دیگری می‌رود، با این دانه‌های گرده اندام مادینه گیاه (تخمدان) را بارور می‌سازد، وبنا به اظهارات اتحادیه ملی پرورش دهندگان زنبور عسل در فرانسه، زنبور عسل اقدام به تلقیح وباروری گل آفتابگردان و درختان سیب به میزان ۷۰٪ و توت فرنگی و گیلاس به میزان ۸۰٪ و درختان میوه دار کوچک به میزان ۹۰٪ و شبدر و یونجه بنفش به میزان ۱۰۰٪ می‌نماید و اگر زنبور عسل نباشد، میزان تولیدات گیاهی به شدت کاهش می‌یافت و بدین گونه قبل از این که به موضوع اهمیت تولید عسل بپردازیم، باید کمی واقع بین باشیم و دریابیم که زندگی ما بدون زنبور عسل بسیار دشوار می‌شد. باغداران و کشاورزان به خوبی از نقش زنبور عسل در باروری گیاهان و افزایش محصولات کشاورزی آگاه هستند و به همین علت هیچ گاه در اجاره دادن باغ‌های خود به پرورش دهندگان زنبور عسل تردید نمی‌کنند وبدین وسیله سعی می‌کنند که میزان تولید محصولات خود را دوبرابر سازند.

جمع آوری شهد - گرده - آب - بره موم - پاسبانی از کندو - تولید عسل - رسیدگی به ملکه - پرورش نوزادان - رسیدگی به کندو و پاکیزگی آن از بیشترین وظایف زنبورهای کارگر می‌باشد.

پانویس[ویرایش]

منابع[ویرایش]

1. پرورش زنبورعسل، تالیف: دکتر نعمت الله شهرستانی.
2. «منبع جعبه‌زیست» ‎(انگلیسی)‎. ویکی‌پدیای انگلیسی. بازبینی‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۸..
3. اسرار درمان با عسل، تالیف: سوفی لاکوست، ترجمه دکتر احسان مقدس، انتشارات نیلوبرگ، تهران، چاپ اول، بهمن ۱۳۸۷

4.پایگاه تخصصی زنبورعسل ايران

5.سایت زنبورعسل ایران